Hoe AI de rol van de Product Owner verandert
Artificial Intelligence (AI) verandert de wereld van kenniswerk fundamenteel. Waar elke kenniswerker zich moet blijven ontwikkelen, geldt dit in het bijzonder voor de Product Owner. Waar andere rollen AI vooral inzetten om taken te versnellen, moet de PO het ook integreren in het digitale product waaraan wordt gewerkt. Verdiepen in AI en de businesscase ervan begrijpen wordt steeds meer een vereiste voor de PO. Deze dubbele verantwoordelijkheid, AI als werkassistent en als productfeature, maakt de positie van Product Owners uniek in de huidige technologische revolutie. Het is niet alleen een kwestie van efficiënter worden, maar ook van het ontwikkelen van strategisch begrip voor een technologie die producten kan transformeren.
Wat bedoelen we hier met AI?
AI is een breed begrip, in deze blog focussen we vooral op de recente ontwikkeling van grote taalmodellen (LLM’s) en generatieve AI (GenAI). Sinds de lancering van ChatGPT door OpenAI in november 2022 is er veel mogelijk. Deze tools kunnen teksten genereren, code schrijven, data analyseren en complexe vragen beantwoorden op een manier die voorheen ondenkbaar was.
Maar het gaat verder dan alleen ChatGPT. We zien ook de opkomst van gespecialiseerde AI-tools voor productmanagement, data-analyse, gebruikersonderzoek en automatisering. De AI-toolbox voor Product Owners groeit exponentieel. Deze ontwikkelingen maken dat de rol van de Product Owner fundamenteel aan het veranderen is, op manieren die we pas net beginnen te begrijpen en toe te passen.
De "traditionele" manier van werken voor de Product Owner
Voor de wereldwijde adoptie van tools zoals ChatGPT was het werk van een Product Owner arbeidsintensief en vaak afhankelijk van anderen. Je schreef zelf alle tickets uit, bereidde meetings handmatig voor, deed user interviews zonder geautomatiseerde analyse, en voerde onderzoek uit door websites af te struinen en rapporten door te nemen.
Dataverzameling betekende wachten op analisten. User stories schrijven kostte uren per ticket. Sprint reviews samenvatten en communiceren naar stakeholders was tijdrovend handwerk. Je was vaak reactief bezig: reageren op problemen in plaats van proactief patronen ontdekken.
Het gevolg? Veel tijd besteed aan administratieve taken, minder tijd voor strategisch denken, en afhankelijkheid van specialisten voor inzichten die cruciaal waren voor productbeslissingen.
Product Ownership in het AI-tijdperk
AI raakt vrijwel alle taken van een Product Owner. Het maakt je werk ongekend veel makkelijker wanneer je AI-tools slim inzet. Door deze veranderingen moet de Product Owner een nieuw arsenaal aan competenties ontwikkelen. Prompting en AI-geletterdheid worden basisvaardigheden. Je kunt bijvoorbeeld een custom GPT maken die elk ticket automatisch uitwerkt volgens je Definition of Done, inclusief acceptatiecriteria en testscenario's. Of je bouwt een agent die na elke sprint review een gestructureerde samenvatting opstelt en die naar alle stakeholders verstuurt, inclusief actiepunten en beslissingen. Dat kan natuurlijk alleen als je de vaardigheden opdoet om deze tools goed te ‘besturen’.
AI helpt bij het schrijven, samenvatten en structureren van informatie. Dit maakt je significant minder afhankelijk van anderen. Waar je voorheen weken moest wachten op een data-analist om gebruikersgedrag te begrijpen, kun je nu direct complexe analyses uitvoeren. AI maakt het mogelijk om zonder uitgebreide technische skills data te analyseren, patronen te ontdekken en voorspellingen te maken.
Dit maakt product-led werken ook veel toegankelijker. Je kunt hypotheses sneller testen, gebruikersfeedback geautomatiseerd categoriseren, en concurrentieanalyses uitvoeren in een fractie van de tijd die het voorheen kostte. Tools zoals Julius AI stellen je in staat om zelfstandig inzichten te genereren die voorheen alleen specialisten konden leveren.
Maar wat kan AI (nog) niet overnemen?
#1 Stakeholdermanagement
Naarmate AI meer taken kan overnemen, worden juist de menselijke aspecten van de Product Owner-rol belangrijker en waardevoller. Stakeholdermanagement blijft een puur menselijke competentie die empathie, politiek inzicht en relationele intelligentie vereist. Voorbeeld: Stel je voor dat verschillende stakeholders tegenstrijdige prioriteiten hebben: de CEO wil nieuwe features voor een marktverhaal, marketing wil verbeteringen voor klanttevredenheid, en engineering waarschuwt voor technische schuld. Een AI kan de argumenten samenvatten, maar alleen een menselijke Product Owner kan de onderliggende belangen begrijpen, diplomatiek navigeren tussen verschillende agenda's, en consensus bereiken door wederzijds vertrouwen op te bouwen.
#2 Teamdynamiek en leiderschap
Dit geldt ook voor teamdynamiek en leiderschap. AI kan processen optimaliseren, maar het kan niet de subtiele signalen oppikken dat een teamlid worstelt, en het kan ook niet de juiste motivatie bieden wanneer een sprint niet volgens plan verloopt. Voorbeeld: Wanneer je developmentteam gefrustreerd raakt door constant veranderende requirements van stakeholders, vervul je als Product Owner een buffer- en coachrol. Je moet niet alleen de technische impact begrijpen, maar ook de emotionele impact op het team. Het gesprek aangaan, verwachtingen managen en het team motiveren om focus te houden vraagt om menselijke intuïtie en emotionele intelligentie die AI niet kan repliceren.\
#3 Visie en strategie
Richting geven en (ethische) keuzes maken blijven vooralsnog menselijke taken. AI kan data analyseren en opties presenteren, maar kan niet de visionaire sprong maken die nodig is voor echte productinnovatie. Voorbeeld: Moet je wel of niet een nieuw productgebied betreden dat potentieel disruptief is maar ook risico’s meebrengt voor bestaande klanten? Een Product Owner moet afwegen tussen kortetermijn-omzetbehoud en langetermijn-marktpositie, rekening houden met merkwaarden, concurrentielandschap en organisatiecapaciteiten. Deze strategische keuzes vergen menselijke intuïtie, ervaring en de moed om beslissingen te nemen met onvolledige informatie.
Gaat AI de Product Owner vervangen?
Met zoveel taken die AI kan overnemen, rijst natuurlijk de vraag: verdwijnt de Product Owner?
Dat hangt af van verschillende factoren. Sommige mensen spreken van AGI (Artificial General Intelligence) binnen een aantal jaar, anderen verwachten dit pas veel verder weg. Niemand weet het precies, maar één ding is zeker: AI is geen hype meer maar een blijvende verandering die de manier waarop we werken permanent heeft getransformeerd.
De vraag is niet óf je AI gaat gebruiken, maar hoe snel je instapt en hoe strategisch je het inzet voor maximale impact. AI wint nu niet van de Product Owner, maar een Product Owner met AI wint wel van een Product Owner zonder AI.
P.S. Bij Noun zijn we recent gestart met een interne AI Academie. Hier trainen we al onze professionals in de AI-skills die nodig zijn om de rol van Product Owner, Scrum Master en Business Analist toekomstbestendig te maken. Want alleen door AI actief te leren gebruiken, blijf je relevant en waardevol in deze snel veranderende wereld.
